Wat is AMD?
Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (age-related macular degeneration, of wel AMD) is een van de belangrijkste oorzaken van het verlies van gezichtsvermogen bij ouderen in de westerse wereld. AMD is een aandoening van het centrum van het netvlies, d.w.z. de macula. De vroege vorm van AMD geeft over het algemeen geen visuele problemen. Wanneer de vroege vorm overgaat in late AMD veroorzaakt dit ernstige slechtziendheid die een enorme impact op de kwaliteit van leven heeft.
Simulatie van een stadswandeling Visuele pathologiën: Leeftijdsgebonden maculadegeneratie – Ligue Braille | Brailleliga
Wat gebeurt er bij AMD?
In een gezond oog gaan de binnenvallende lichtstralen via het hoornvlies (cornea) en de lens naar het netvlies (retina). Miljoenen lichtgevoelige cellen (fotoreceptoren) maken hier een elektrisch signaal van dat via de oogzenuw naar de hersenen getransporteerd wordt. De hersenen zetten dit om in beelden.
In het centrale deel van het netvlies, de macula, is de dichtheid van fotoreceptoren heel hoog. Daarom kunnen we met dit gedeelte heel scherp zien, zodat we gezichten kunnen herkennen, kunnen lezen en autorijden.
In een vroeg stadium van AMD hebben aangedane personen nog geen klachten. Pas bij een verder gevorderd stadium treedt een wazig beeld met of zonder vervorming op. Soms wordt zelfs helemaal geen beeld in het centrum van het blikveld waargenomen.
Een belangrijk kenmerk van het begin van de ziekte is de ophoping van vetten en ontstekingsmateriaal onder het pigmentepitheel. Deze ophopingen heten drusen en zien eruit als gele vlekjes. Hoe die ontstaan is niet helemaal duidelijk, maar veroudering van het netvlies tezamen met een ontstekingsreactie van het afweersysteem (complement) spelen een rol. De vlekjes kunnen waargenomen worden bij een uitgebreid oogonderzoek.
De ziekte kan ingedeeld worden in vroege AMD, intermediaire AMD, en in een nat of droog eindstadium.
- Vroege AMD wordt gekenmerkt door slechts enkele kleine drusen (diameter <63µm).
- Intermediaire AMD door grotere drusen met of zonder pigmentveranderingen.
- De natte vorm van late AMD (choroidale neovascularisatie) wordt gekenmerkt door abnormale groei van bloedvaatjes onder de macula. Deze nieuwe vaatjes zijn erg kwetsbaar, gaan snel stuk en veroorzaken vocht en bloedingen. Er treedt vaak plotselinge vervorming en verlies van centraal zicht op. Deze vorm van AMD behoeft snelle behandeling met injecties in het oog die de bloedvatvorming en vocht tegen gaan. Uiteindelijk kan een natte AMD overgaan in littekenvorming in de gele vlek (disciforme AMD).
- Geografische atrofie is de droge vorm van AMD en wordt gekenmerkt door grillige gebieden in het netvlies waar het pigmentepitheel geheel verdwenen is.
- Combinaties van een nat en droog eindstadium kunnen ook voorkomen, dit wordt Mix AMD genoemd.
Het risico op progressie als je een intermediaire vorm hebt is groot. In 10 jaar tijd ontwikkelt 60% van de 70-plussers met deze vorm een nat of droog eindstadium.
AMD is een ziekte van ouderen. Naarmate de bevolking ouder wordt, zal het aantal mensen met AMD de komende jaren toenemen. In Europa komt vroege AMD voor bij 4% van de mensen tussen 55-60 jaar en bij 20% van de mensen boven de 85 jaar, hetgeen neerkomt op ongeveer 15 miljoen personen in totaal (totaal alle leeftijdsgroepen). Late AMD komt voor bij 0.1% bij mensen tussen 55-60 jaar en 13% bij mensen boven de 85 jaar, in totaal zo’n 2,7 miljoen personen. De schattingen voor 2040 zijn 21 miljoen mensen met vroege AMD en 4,8 miljoen met late AMD.
In deze video wordt het ontstaan van de droge en natte vorm van leeftijdsgebonden maculadegeneratie (AMD) uitgelegd. Ook wordt er ingegaan op vragen als ‘Welke risicofactoren spelen een rol bij AMD?’ en ‘Is AMD te behandelen?’