Nederland
Als men kijkt naar voedingsgewoontes van Nederlanders is er ruimte voor verbetering. Nederlanders eten gemiddeld: 153 g/dag groenten; 150 g/dag fruit, noten en olijven (waarvan 135 g fruit inclusief conserven) waarvan appel en banaan de meest gegeten fruitsoorten zijn; 15 g/dag vis, schelp- en schaaldieren (er is vrijwel geen verschil in consumptie van vis, schaal- en schelpdieren tussen hoog-, middelbaar- en laagopgeleiden. Echter ouderen eten meer vis, schaal- en schelpdieren dan jongere leeftijdsgroepen); 7 g/dag peulvruchten (in vrijwel alle bevolkingsgroepen worden weinig peulvruchten gegeten. Nederlanders eten gemiddeld op bijna 2 dagen in de maand peulvruchten).(1)
Nederlandse voedingsrichtlijnen
In 2018 hebben wij een onderzoek gepubliceerd naar de Nederlandse voedingsrichtlijnen: eet minimaal 250 gram groente en 2 stuks fruit per dag en 2 keer per week vette vis/schaaldieren.(2) Dat zijn de belangrijkste voedingscategorieën waar men de beschermende voedingsbestanddelen kan vinden die wij nodig hebben om onze ogen te beschermen.(2) Wij hebben aanbevolen minimale innamewaarden (RMIV – recommended minimal intake values) gedefinieerd en geanalyseerd. De RMIV zijn gebaseerd op algemene en gemakkelijk toegankelijke voedingsaanbevelingen van Nationale Voedingscentra in diverse landen.(3-5) Uit bevolkingsonderzoek onder Rotterdammers blijkt dat slechts 4% van de 55-plussers de voedingsaanbevelingen van de overheid volledig opvolgt.(2) En juist deze mensen bleken 42% minder kans op het ontwikkelen van leeftijdsgebonden maculadegeneratie te hebben!(1)
RIVM, richtlijn goede voeding
De algemene richtlijn ‘gezonde voeding’ (de Schijf van Vijf) van de Gezondheidsraad adviseert om meer plantaardig en minder dierlijke voeding te eten conform de onderstaande richtlijnen: (4,5)
- Eet dagelijks ten minste 250 gram groente en ten minste 200 gram fruit
- Eet dagelijks ten minste 90 gram bruinbrood, volkorenbrood of andere volkorenproducten
- Eet wekelijks peulvruchten
- Eet ten minste 15 gram ongezouten noten per dag
- Neem enkele porties zuivel per dag, waaronder melk of yoghurt
- Eet een keer per week vis, bij voorkeur vette vis
- Drink dagelijks drie koppen thee
- Vervang geraffineerde graanproducten door volkorenproducten
- Vervang boter, harde margarine en bak- en braadvetten door zachte margarine, vloeibaar bak- en braadvet en plantaardige oliën
- Vervang ongefilterde door gefilterde koffie
- Beperk de consumptie van rood vlees en met name bewerkt vlees
- Drink zo min mogelijk suikerhoudende dranken
- Drink geen alcohol of in ieder geval niet meer dan één glas per dag
- Beperk de inname van keukenzout tot maximaal 6 gram per dag
Wat wordt er het meest gegeten?
In Nederland eten wij vooral ui, tomaat, bloemkool, sperziebonen, worteltjes, en een appel, peer, banaan of sinaasappel.(6) Deze voedingsmiddelen bevatten echter weinig luteïne en zeaxanthine. Vis ligt nog lastiger want Nederlanders zijn niet echt viseters: er wordt tien keer zoveel vlees als vis gegeten. En als er vis wordt gegeten dan is het vooral zoute haring of kibbeling.
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheden
Voor gezonde mensen is de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor:
- luteïne: 4.8 milligram per dag (mg/d)
- zeaxanthine: 1.2 mg/d
- omega-3 vetzuren (DHA/EPA): 200 mg/d
Echter, de geschatte inname van luteïne uit voeding in Nederland is maar 1 tot 2 mg per dag. De gewenste voedingsbestanddelen komen in veel hogere concentraties voor in bijvoorbeeld raapstelen, spinazie, boerenkool, veldsla, oranje paprika’s, goudsbloem (Calendula officinalis), makreel, zalm en tonijn.(7) Het is dus aan te bevelen om meer van deze voedingsbronnen te eten.
Internationale voedingsrichtlijnen
De voedingsrichtlijnen en aanbevelingen voor een gezonde levensstijl ‘eet meer plantaardig en minder dierlijk’ (250-400g groenten p/dag; 200-250 g fruit p/dag; 35-65 g peulvruchten p/d; 60-90 g volkoren granen/producten p/d; 10-25 g p/d noten en zaden en minimaal één tot twee porties (vooral vette) vis per week),(4,5) zijn opvallend vergelijkbaar voor veel landen zoals: de Verenigde Staten, Canada, Japan, Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Nederland.(3)
Deze richtlijnen zijn ook in overeenstemming met het advies van de UN Food and Agri-cultuurorganisatie en de Wereldgezondsorganistie(3)
De aanbevolen hoeveelheid groenten
Groenten en fruit zijn de meest aangetoonde en eenduidig wetenschappelijk bevestigde voedingsgroepen zijn. In de meeste voedingspatronen zijn groenten bijna ongelimiteerd toegestaan omdat ze de meeste voedingsstoffen bevatten en caloriearm zijn.
Volgens bijna alle voedingsrichtlijnen zou men ten minsten 400(3-5) gr gemiddeld moeten consumeren (er wordt een minimaal gemiddelde geadviseerd, meer mag altijd). Echter het RIVM en het Nederlandse voedingscentrum adviseert minimaal 250 gr groente p/d. Dit heeft te maken met dat wanneer zij de richtlijnen opstellen, zij kijken naar de haalbaarheid. De realiteit is namelijk dat de gemiddelde Nederlander slechts 131 p/d eet en dat is echt te weinig!(1) Volgens het RIVM en het Nederlandse Voedingscentrum is het niet (gelijk) haalbaar om Nederlanders zover te krijgen om de groente consumptie te verhogen naar 400 gr p/d. In een meta-analyse van de Global of Desease study staat te weinig groenten op nummer 5 voor de oorzaak van ontstaan van ziektes.
Bronnen:
- Wat eet Nederland.nl (2023)
- de Koning-Backus APM, Buitendijk GHS, Kiefte-de Jong JC, et al. Intake of Vegetables, Fruit, and Fish is Beneficial for Age-Related Macular Degeneration. Am J Ophthalmol. 2019;198:70-79. doi:10.1016/j.ajo.2018.09.036.
- Food and Agriculture Organization of the United Nations. Food-based dietary guidelines (2023)
- Gezondheidsraad: Richtlijnen goede voeding 2015
- Het Nederlandse Voedingscentrum
- Top 10 groenten Nederlandse voedingscentrum
- Nederlands Voedingsstoffenbestand (NEVO) van de Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport