Voeding en leefstijl algemeen

Chronische ziektes

Uit een rapport van het RIVM(1)

Gezond ouder worden in Nederland’ (april 2021), blijkt dat chronische ziekten op alle leeftijden voorkomen, maar vooral onder ouderen. Vanaf 75 jaar neemt de kans op ziekten en beperkingen duidelijk toe en neemt de ervaren gezondheid en de lichamelijke kwaliteit van leven af. Van alle ouderen heeft 50% een chronische ziekte.(2) Oudere vrouwen hebben gemiddeld vaker een chronische aandoening dan mannen. De ziekten die op latere leeftijd het meest voorkomen en het grootste verlies aan gezonde levensjaren met zich meebrengen zijn: coronaire hartziekten, beroerte, artrose en diabetes. Één op de vijf van de 65-74-jarigen heeft meer dan één chronische ziekte (multimorbiditeit), onder de 75-plussers is dat één op de drie. Er zijn meer vrouwen met multimorbiditeit dan mannen. Daarnaast is een lage sociaaleconomische status geassocieerd met een hogere prevalentie van multimorbiditeit.(3)

Oorzaken van chronische ziektes

Belangrijke oorzaken van het ontstaan van een ziekte of aandoening op latere leeftijd zijn veroudering, erfelijkheid, leefstijl-, en omgevingsfactoren: langdurige blootstelling aan factoren die leiden tot een afname van lichaamsfuncties of slijtage (degeneratie).

Echter, lijkt dat erfelijkheid ( genetische aanleg) minder invloed heeft. Uit wetenschappelijk onderzoekt blijkt dat genen (slechts) 20% van de totale levensduur bepalen, terwijl leefstijl maar liefst 80% bepaalt.(4) 

Bijvoorbeeld: rokers hebben niet alleen een verhoogde kans op longkanker, maar ook op het krijgen van de gezichtsstoornissen staar, maculadegeneratie en glaucoom, coronaire hartziekten en diabetes mellitus en voldoende lichamelijke activiteit verkleint de kans op het krijgen van onder meer coronaire hartziekten, diabetes mellitus, beroerte en osteoporose.(5) https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/270462001.pdf 

Leefstijl

Iedereen weet eigenlijk wel dat gezonde leefstijlgewoonten grote invloed hebben op onze gezondheid en onze levensverwachting. Wetenschappelijk onderzoek uit 2018, onder leiding van professor T.H. Chan, Harvard School of Public Health,(6) heeft aangetoond dat vijf leefstijlgewoonten op volwassen leeftijd een positieve invloed hebben op onze algemene levensverwachting:

 

  1. Niet roken
  2. Een gezond voedingspatroon
  3. Regelmatig fysieke activiteit (minstens 30 minuten per dag matige tot krachtige inspanning)
  4. Een gezond lichaamsgewicht (BMI tussen 18.5-24.9)
  5. Een lage alcoholconsumptie

Dit uitgebreide onderzoek – onder 78.865 vrouwen en 44.354 mannen – analyseerde de impact van leefstijlgewoonten op de levensverwachting. Volgens de onderzoekers voegen mensen met de gezondste levensstijl 10 jaar toe aan hun algemene levensverwachting. En ze worden ook gezonder ouder! Zij hebben 82% minder kans op overlijden aan hart- en vaatziekten en 65% minder kans om te sterven aan kanker, in vergelijking met degenen met de minst gezonde levensstijl. Deze percentages zijn berekend over een onderzoeksperiode van ongeveer 30 jaar. De vijf leefstijlgewoonten komen overeen met de aanbevelingen uit de Richtlijn voor Leeftijdsgebonden Maculadegeneratie (AMD) 2014 die gebaseerd is op veelvuldig onderzoek naar AMD.  

Richtlijn voor leeftijdsgebonden maculadegeneratie

In 2014 kwam op initiatief van het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG) de Richtlijn AMD uit.(7) Hierin werd gewezen op gezonde voeding, gezond gewicht, voldoende lichaamsbeweging, niet roken en het innemen van AMD-voedingssupplementen volgens de AREDS-2 formule.(8) De richtlijn is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en kennis uit de praktijk. 

Wat verstaan wij onder ‘gezonde voeding’?

Onder gezonde voeding verstaan we voeding waarvan wetenschappelijk is aangetoond dat zij een rol speelt bij de preventie of behandeling van bepaalde ziektes. Het hierbij vooral om niet-overdraagbare ziektes. De voedingsadviezen zijn afgeleid uit resultaten uit wetenschappelijke onderzoek.

Hoe beïnvloedt voeding onze gezondheid?

De bovenstaande leefstijlfactoren zijn essentieel voor iedereen. Als wij roken even buiten beschouwing laten, heeft van de overige 4 factoren gezonde voeding de sterkste invloed op onze gezondheid. Voeding heeft invloed op onder andere de bloeddruk, bloedsuikerspiegel, cholesterolwaarden en natuurlijk overgewicht. Ongezonde voeding kan niet ongedaan gemaakt worden door te sporten en niet te roken. Ongezonde voeding veroorzaakt wereldwijd de meeste doden statistisch gezien sterft een op de vijf mensen aan de gevolgen van een ongezond voedingspatroon. Ongezonde voeding speelt een grote rol bij het ontstaan van hart- en vaatziekten en diabetes.

Het goede nieuws

Het verband tussen voeding en gezondheid betekent dat u meer invloed op uw gezondheid kunt hebben dan u misschien dacht. De ziekten die we hebben genoemd zijn te voorkomen, te behandelen en vaak te genezen met een voedzaam voedingspatroon. Door onze leefstijl – inclusief voeding – te verbeteren zou 80-90% van deze ziektes voorkomen kunnen worden. (9) Met andere woorden: wij kunnen in grote mate onze kwaliteit van leven zelf bepalen.

Zie artikel: ‘Heeft voeding invloed op AMD’

WEETJE

De belangrijkste voedingsstof die de opname van ijzer remt is fytinezuur en de belangrijkste voedingsstof die de opname bevordert is vitamine C. 31

Wist u dat?

  • Een goede bron van vitamine C door bijvoorbeeld iedere salade de opname van ijzer bevorderd
  • Een appel door de salade of als nagerecht levert niet alleen vitamine C maar ook organische zuren die ijzeropname bevorderen
  • Het melkzuur in de sojasaus (gefermenteerde sojabonen) i.p.v. zout, de opname van ijzer bevorderen
  • Een salade met een goede bron van bètacaroteen, zoals boerenkool, wortels, spinazie, rucola, abrikozen of peterselie bevordert de opname van ijzer

Knoflook, rauwe ui, bieslook, prei zijn rijk aan zwavelhoudende substanties die de opname van ijzer bevorderen

Wist u dat?

  • Thee en/of koffie, chocola, calcium- en/of zinktabletten één uur voor en/of twee uur na de maaltijd de opname van onder andere ijzer en selenium remmen/verminderen
  • Alcoholconsumptie meer dan 1 – 2 glazen per week de opname van onder andere ijzer en selenium remmen/verminderen

Bronnen:

  1. RIVM Rapport 
  2. Hoeymans et al., 2008
  3. Uijen & Van de Lisdonk, 2008
  4. Herskind AM, McGue M, Holm N V, Sørensen TI, Harvald B, Vaupel JW. The heritability of human longevity: a population-based study of 2872 Danish twin pairs born 1870-1900. Hum Genet. 1996 Mar;97(3):319–23.
  5. Wendel-Vos, 2010
  6. Yanping Li, et al. Science daily. Impact of Healthy Lifestyle Factors on Life Expectancies in the US Population. Circulation. 2018;138:345–355. DOI: 10.1161/CIRCULATIONAHA.117.032047
  7. Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG), Richtlijn Leeftijdgebonden Maculadegeneratie 2014
  8. Age-Related Eye Disease Study 2 Research, G. (2013). “Lutein + zeaxanthin and omega-3 fatty acids for age-related macular degeneration: the Age-Related Eye Disease Study 2 (AREDS2) randomized clinical trial.” Jama 309(19): 2005-2015
  9. dr.ir. E (Ellen) Kampman. De invloed van voeding, door Mara Ruiter 2022. Artikel in het AD